Say nitơ là gì? Hít thở khí nitơ dưới áp suất cao sẽ dẫn tới tình trạng say nitơ. Hầu hết thợ lặn đều vướng phải triệu chứng liên quan khi ở độ sâu 30,5m nhưng đôi lúc, họ có thể mắc phải tình trạng này ở độ sâu mới chỉ 10m. Qua bài viết dưới đây, Giaitri.vn sẽ cung cấp thêm nhiều thông tin hơn đến các bạn đọc, cùng tham khảo nhé!
Say nitơ là gì?
Khi khí nén được hít thở ở độ sâu > 30 m (> 100 ft), áp suất riêng phần của nitơ có thể gây hiệu ứng gây tê đồng nghĩa với hiệu ứng của nitơ oxit. Say nitơ (sự phấn khích của đáy nước sâu) dẫn đến các triệu chứng và dấu hiệu giống như ngộ độc rượu (ví dụ, suy giảm khả năng trí tuệ và thần kinh cơ, điều chỉnh hành vi và tính cách). Sự suy giảm năng lực phán đoán có khả năng dẫn đến chết đuối. Ảo giác và mất ý thức có khả năng xảy ra ở độ sâu > 91 m (> 300 ft).
Bởi vì thợ lặn hồi phục nhanh chóng trong quá trình ngoi lên, chẩn đoán thường dựa trên bệnh sử. Điều trị yêu cầu phải ngoi lên ngay tức thì nhưng được làm chủ. Say nitơ sẽ được ngăn chặn bằng việc sử dụng heli (thay vì nitơ, như trong khí nén tiêu chuẩn) để pha loãng khí oxy khi lặn sâu vì helium không có thuộc tính gây mê của nitơ. Tuy vậy, sử dụng hỗn hợp helium/oxy tinh khiết trong các cuộc lặn cực kì sâu (> 180 m [> 600 ft]) làm tăng mối nguy hại tạo ra hội chứng thần kinh áp suất cao.
Triệu chứng
Hầu hết thợ lặn mô tả tình trạng say nitơ có cảm xúc khó chịu, choáng váng như say rượu.
Các triệu chứng phổ biến của say nitơ bao gồm:
- Phán đoán kém ;
- Mất trí nhớ tạm thời;
- Khó tập trung;
- Có cảm xúc hưng phấn;
- Mất phương hướng;
- Giảm công dụng thần kinh và cơ bắp;
- Tập trung quá ngạc nhiên vào một khu vực cụ thể;
- Ảo giác.
Hoàn cảnh nghiêm trọng hơn có thể khiến người mắc phải tình trạng này rơi vào tình trạng hôn mê, thậm chí là tử vong.
Các triệu chứng say nitơ có xu hướng tiếp tục có mặt khi thợ lặn xuống đến độ sâu khoảng 30,5m và trở thành nặng hơn khi lặn sâu hơn nữa. Đến độ sâu khoảng 91m, những triệu chứng tiếp tục trở thành trầm trọng.
Nguyên nhân say nitơ là gì?
Các nhà chiết suất vẫn chưa ra tìm ra tác nhân chuẩn xác gây có thể tình trạng say nitơ.
Khi hít thở không khí nén từ bình dưỡng khí chịu nhiều áp lực dưới nước, chúng có thể giúp tăng sức ép oxy và nitơ trong máu. Điều đấy gây ảnh hưởng đến hệ thần kinh trung ương. Tuy vậy, cơ chế chi tiết của hiện tượng này vẫn chưa được tìm ra.
Các yếu tố làm tăng mối nguy hại say nitơ bao gồm:
- Nhiệt độ lạnh (làm hạ thân nhiệt)
- Lặn xuống quá nhanh
- Lo lắng
- Sử dụng rượu, thuốc an thần
- Mệt mỏi
- CO₂ quá nhiều
Một vài dạng ngộ độc khí khác
Ngộ độc khí carbon dioxide
Ngộ độc khí carbon dioxide có khả năng do bất cứ điều nào sau đây:
- Gắng sức hô hấp không phong phú (giảm thông khí) do sức cản của hô hấp cao (ví dụ: do trục trặc bộ thay đổi, bộ đồ lặn chật hẹp)
- Gắng sức quá ngạc nhiên
- Lặn sâu
- Ô nhiễm nguồn cấp khí do khí thở ra (gặp khi máy lọc carbon dioxide bị hỏng trong nguồn cấp khí có thở lại)
Sự giảm thông khí có thể gây tăng lượng carbon dioxide trong máu và gây khó thở, lơ mơ. Ngộ độc carbon dioxide nặng có khả năng gây buồn nôn, nôn, chóng mặt, nhức đầu, thở nhanh, đỏ mặt, rối loạn ý thức, co giật, và mất ý thức.
Nghi ngờ ngộ độc carbon dioxide nhẹ nếu các thợ lặn thường xuyên bị nhức đầu do lặn hoặc giảm tỉ lệ dùng không khí.
Sự nhiễm độc carbon dioxide thường tự thoái triển trong quá trình ngoi lên; thế nên, kiểm duyệt khí máu động mạch một khi lặn thường không phát hiện ra bất kỳ sự nâng cao mức độ carbon dioxide nào. Điều trị bằng cách ngoi lên từ từ và ngừng bài rèn luyện lặn hoặc khắc phục các nguyên nhân nổi bật.
Xem thêm 5 Cân Sức Khỏe Điện Tử Thông Minh Tốt, Chất Lượng Nhất 2022
Ngộ độc khí carbon monoxide
Carbon monoxide có khả năng đi vào nguồn khí thở của thợ lặn nếu van nạp khí nén được đặt quá gần ống thoát khí thải của động cơ hoặc nếu dầu bôi trơn trong một máy nén khí có vấn đề trở thành nóng và bùng cháy một phần, sản sinh ra carbon monoxide.
Chẩn đoán bằng việc phát hiện lượng carboxyhemoglobin cao trong máu; hậu quả máy đo lượng bão hòa oxy ngón tay không chuẩn xác và thường là điều hiển nhiên vì các máy đo này không thể phân biệt giữa oxyhemoglobin và carboxyhemoglobin. Tuy nhiên, đo độ bão hòa carbon monoxide (đo độ bão hòa CO trong máu) có thể phát hiện tăng carboxyhemoglobin. Nguồn cấp khí của thợ lặn sẽ được kiểm tra để tìm carbon moboxide.
Điều trị bằng oxy 100% dòng chảy cao, tối ưu là thở qua mặt nạ không thở lại, hạn chế thời gian bán hủy của carboxyhemoglobin từ 4 đến 6 giờ trong không khí bình thường xuống đến 30 đến 150 phút. Đối với các trường hợp nặng, trong số đó có các đại diện thần kinh hoặc nơi có carboxyhemoglobin là ≥ 25%, liệu pháp oxy cao áp có thể được xem xét. Hàm lượng carboxyhemoglobin sẽ giảm nhanh chóng trong buồng cao áp (chu kỳ bán rã từ 15 đến 30 phút)
Hội chứng thần kinh sức ép cao
Say nitơ là gì? Một hội chứng còn chưa được hiểu sâu về các bất thường của não bộ và thần kinh cơ có thể xuất hiện ở ≥ 180 m (≥ 600 ft), đặc biệt nếu như thợ lặn bị nén nhanh khi thở hỗn hợp khí heli/oxy. Triệu chứng bao gồm buồn nôn, nôn ói, run cơ biên độ nhỏ, mất khả năng định hướng, chóng mặt, mệt mỏi, buồn ngủ, rung giật cơ, co thắt dạ dày, và giảm sút khả năng suy nghĩ và tâm thần vận động.
Chẩn đoán là lâm sàng. Phòng ngừa thường được làm bằng cách làm chậm tốc độ nén và/hoặc thêm một lượng nhỏ khí gây mê (ví dụ, 5% nitơ) vào hỗn hợp thở.
Chẩn đoán và điều trị
Những kỹ thuật y tế nào giúp chẩn đoán say nitơ?
Say nitơ thường xuất hiện trong khoảng thời gian đang lặn sâu dưới biển nên hiếm khi nào được bác sĩ chẩn đoán. Thay vì vậy, bản thân thợ lặn hoặc đồng nghiệp đi cùng sẽ nhận thấy các triệu chứng khác lạ như đã đề cập ở trên.
Khi bạn lên lại mặt đất hay tàu thuyền, hãy tìm bí quyết điều trị khẩn cấp nếu các triệu chứng này chẳng rõ mất sau vài phút.
Xem thêm Top 12+ Thực phẩm giúp bổ máu giúp cải thiện sức khỏe tốt
Những phương pháp điều trị say nitơ
Say nitơ là gì? Cách điều trị chính cho trạng thái say nitơ chỉ giản đơn là đưa người có triệu chứng lên phía trên mặt nước. Nếu như có các triệu chứng nhẹ, bạn có khả năng di chuyển lên vùng nước cao hơn so với những người cùng lặn khác và chờ cho đến khi chúng không còn hoàn toàn.
Khi các triệu chứng không để lại nữa, bạn có thể bắt đầu lặn từ từ xuống chuyên sâu, tuy nhiên không nên lặn đến mức mà bạn có các biểu hiện ban đầu.
Nếu như các triệu chứng không giảm bớt khi bạn đã di chuyển lên phía trên gần mặt nước, hãy dừng việc lặn và trở về tàu thuyền hay mặt đất.
Qua bài viết Giaitri.vn đã cung cấp mọi thông tin mà bạn cần biết về say nitơ là gì? Nguyên nhân say nitơ là gì?. Hy vọng với những thông tin trên của bài viết bạn sẽ tìm được nhưng thông tin hữu ích với bản thân. Cảm ơn các bạn đọc đã dành thơi gian để xem qua bài viết này nhé!
Lộc Đạt – tổng hợp
Tham khảo ( hellobacsi.com, www.msdmanuals.com, cellphones.com.vn, … )
